CÁCH HẠ pH TRONG AO NUÔI TÔM: 3 PHƯƠNG PHÁP AN TOÀN & HIỆU QUẢ NHẤT 2025

pH là “nhịp tim” của ao nuôi. Khi chỉ số này vượt ngưỡng an toàn (trên 8.5), tôm sẽ đối mặt với nguy cơ sốc môi trường, giảm ăn và nhiễm khí độc. Bài viết này cung cấp phác đồ xử lý cách hạ pH trong ao nuôi tôm chuẩn kỹ thuật, tối ưu hóa chi phí và đảm bảo an toàn sinh học.

Tham khảo kiến thức nền tảng: pH là gì? Thang đo pH 0-14 & 3 cách đo chính xác

HƯỚNG DẪN NHANH

Để xử lý pH cao hiệu quả, bạn cần áp dụng 1 trong 3 phác đồ sau tùy theo mức độ cấp bách:

Phương pháp sinh học (Ưu tiên số 1): Dùng Mật rỉ đường ủ với men vi sinh cho tôm (tỷ lệ 3kg đường/1 gói vi sinh) sục khí 3-6h để sinh axit hữu cơ tự nhiên ép tảo.
Phương pháp hóa học (Cấp cứu): Dùng Axit Citric hoặc Phèn nhôm với liều lượng kiểm soát để trung hòa kiềm ngay lập tức (Giảm tối đa 0.5 pH/lần).
Phương pháp cơ học: Thay 20-30% nước để giảm mật độ tảo.

Mục lục

1. NGUYÊN NHÂN pH TĂNG CAO ĐỘT BIẾN TRONG AO TÔM

Nguyên nhân chính (chiếm 80%) là do Tảo nở hoa (quang hợp mạnh tiêu thụ CO2) và Bón vôi quá liều. Ngoài ra, đất phèn tiềm tàng bị lộ sau mưa cũng gây biến động pH.

NGUYÊN NHÂN pH TĂNG CAO ĐỘT BIẾN TRONG AO TÔM

Để hạ pH triệt để, người nuôi cần xác định chính xác nguồn gốc gây tăng pH để cắt đứt nguồn sinh ra kiềm:

Tảo nở hoa (Nguyên nhân phổ biến nhất): Khi mật độ tảo quá dày, quá trình quang hợp vào ban ngày tiêu thụ lượng lớn khí CO2 (tính axit), làm pH nước tăng vọt vào buổi chiều (thường > 9.0). Hiện tượng này thường đi kèm dấu hiệu nước xanh đậm hoặc nước ao tôm bị nhớt.
Bón vôi sai kỹ thuật: Việc sử dụng vôi sống (Calcium Oxide) hoặc vôi tôi với liều lượng quá cao (> 20kg/1.000m3) trong giai đoạn nước đang có pH cao sẽ làm tình trạng trầm trọng hơn.
Biến động môi trường: Các yếu tố như đất phèn tiềm tàng bị xới lên hoặc mưa lớn rửa trôi phèn cũng gây ra sự trồi sụt pH bất thường, ảnh hưởng sức khỏe tôm.

2. CHI TIẾT 3 PHƯƠNG PHÁP HẠ pH HIỆU QUẢ (CẬP NHẬT 2025)

Sử dụng Mật rỉ đường + Vi sinh là giải pháp an toàn nhất cho tôm. Chỉ dùng Axit hữu cơ/Phèn khi cần cấp cứu tôm nổi đầu. Luôn tuân thủ nguyên tắc: Không hạ quá 0.5 pH/lần.

Phương Pháp 1: Sử Dụng Mật Rỉ Đường & Vi Sinh (Khuyên Dùng)

Đây là cách xử lý nước trong ao tôm bền vững nhất, giúp hạ pH từ từ, an toàn cho tôm và cải thiện chất lượng đáy ao.

Cơ chế: Vi sinh vật lên men đường sinh ra CO2 và axit hữu cơ nhẹ, trung hòa độ kiềm dư thừa.
Sản phẩm đề xuất: Kết hợp Mật rỉ đường + Dòng vi sinh xử lý đáy mạnh như Astro Bio – Vi sinh viên xử lý làm sạch đáy ao.
Quy trình chuẩn:– Hòa tan 2-3kg mật rỉ đường + gói men vi sinh vào thùng 20-50 lít nước sạch.- Sục khí liên tục trong 3-6 tiếng để nhân sinh khối vi khuẩn.
– Tạt đều khắp mặt ao vào buổi sáng (8:00 – 9:00) khi nắng bắt đầu lên.

ASTRO BIO – Vi sinh viên xử lý làm sạch đáy ao nuôi, xử lý khí độc

Phương Pháp 2: Sử Dụng Axit Hữu Cơ (Cấp Cứu)

Áp dụng khi pH > 9.0 và tôm có dấu hiệu nổi đầu. Phương pháp này tác dụng nhanh nhưng rủi ro cao nếu quá liều.

Axit Citric (Axit chanh): An toàn hơn phèn, hòa tan với nước và tạt từ từ trước quạt nước.
Giấm ăn/Chanh tươi: Phù hợp cho ao bạt diện tích nhỏ (< 500m3). Liều lượng tham khảo: 10-15kg chanh xay (cả vỏ)/1.000m3 nước.

Lưu ý quan trọng: Không hạ quá 0.5 đơn vị pH trong một lần xử lý để tránh làm tôm bị stress cong thân, đục cơ.

Phương Pháp 3: Sử Dụng Phèn Nhôm (Hạn Chế)

Chỉ sử dụng khi 2 phương pháp trên thất bại. Phèn nhôm (Al2(SO4)3) làm trong nước và giảm pH cực nhanh nhưng gây tụt kiềm nghiêm trọng và nguy cơ tồn dư kim loại nặng.

Tiêu chí	Mật rỉ đường + Vi sinh	Axit Hữu Cơ	Thay nước
Tốc độ hạ pH	Chậm (24-48h)	Nhanh (1-3h)	Trung bình
Độ an toàn	Rất cao	Trung bình	Cao (cần xử lý nước đầu vào)
Tác dụng phụ	Làm sạch nước, tốt cho tôm	Dễ gây sốc nếu quá liều	Tốn kém, nguy cơ mầm bệnh
Khuyên dùng	Ưu tiên số 1	Chỉ dùng khi cấp bách	Khi tảo quá dày đặc

3. QUY TRÌNH KIỂM SOÁT ĐỂ pH KHÔNG TĂNG LẠI

Để duy trì pH ổn định 7.5 – 8.5, cần thực hiện đồng bộ: Cắt tảo bằng vi sinh ban đêm, sử dụng Yucca hấp thu khí độc và Xi phông đáy định kỳ.

QUY TRÌNH KIỂM SOÁT ĐỂ pH KHÔNG TĂNG LẠI

Hạ pH xong chưa đủ, để tránh tình trạng “tái phát”, bạn cần duy trì sự ổn định môi trường:

Quản lý tảo (Cắt tảo sinh học): pH cao thường do tảo. Hãy sử dụng vi sinh đánh vào ban đêm (22h-23h) hoặc các biện pháp an toàn để xử lý rong/tảo tận gốc, tránh để tảo phát triển quá mức.
Xử lý khí độc cấp tốc: pH cao làm tăng độc tính của khí Amoniac (NH3) gấp 10 lần. Cần kết hợp sử dụng các sản phẩm từ cây Yucca (Yucca Schidigera) để hấp thu khí độc ngay lập tức.Sản phẩm tham khảo: Yucca Best Liquid – Xử lý khí độc ao nuôi tôm.
Làm sạch đáy ao: Thức ăn thừa và phân tôm phân hủy sinh ra NH3 (Amoniac) và H2S, là nguồn dinh dưỡng thúc đẩy tảo phát triển. Cần xi phông đáy kỹ và dùng vi sinh định kỳ.

YUCCA BEST LIQUID – Hấp thu khí độc NH3, NO2, H2S,… Cấp cứu tôm cá nổi đầu

4. CẢNH BÁO “CHẾT NGƯỜI” KHI HẠ pH

Tuyệt đối KHÔNG dùng thuốc diệt tảo hóa học mạnh (như Đồng Sunfat) khi pH đang cao. KHÔNG hạ pH khi tôm đang lột xác để tránh rớt cục thịt.

Vi phạm các quy tắc sau có thể khiến tôm chết hàng loạt chỉ sau một đêm:

Sập tảo cục bộ: Dùng thuốc diệt tảo hóa học liều cao khi trời nắng gắt sẽ làm tảo chết đồng loạt. Xác tảo phân hủy gây mất Oxy và sinh ra khí độc NO2 (Nitrite) giết chết tôm.
Giai đoạn nhạy cảm: Không can thiệp pH mạnh khi tôm đang lột xác hoặc sức khỏe yếu, đường ruột lỏng lẻo.