Trùn Chỉ Và Trùn Huyết Cho Tôm: “Dinh Dưỡng Vàng” Hay “Bẫy” Mầm Bệnh?

Trùn chỉ (Tubifex) và trùn huyết (Bloodworm) là nguồn thức ăn tự nhiên có hàm lượng đạm cực cao (48-62%), giúp tôm Post lớn nhanh và tôm bố mẹ thành thục tốt. Tuy nhiên, chúng là vật chủ trung gian nguy hiểm của vi khuẩn Vibrio và ký sinh trùng (EHP). Người nuôi bắt buộc phải xử lý qua thuốc tím hoặc cấp đông trước khi cho ăn để tránh làm tôm bị stress hoặc nhiễm bệnh đường ruột.

1. Giá Trị Dinh Dưỡng: Tại Sao Trùn Chỉ & Trùn Huyết Hấp Dẫn?

Trùn chỉ và trùn huyết chứa hàm lượng Protein vượt trội (lên đến 62% trọng lượng khô) cùng các acid béo thiết yếu. Chúng đóng vai trò là chất dẫn dụ tự nhiên kích thích tôm bắt mồi mạnh mẽ, đặc biệt hiệu quả cho giai đoạn ương gièo và nuôi vỗ tôm bố mẹ.

Trong tự nhiên, đây là nhóm thức ăn yêu thích của tôm nhờ mùi tanh đặc trưng và kích thước phù hợp. Dữ liệu phân tích dinh dưỡng mới nhất năm 2025 cho thấy:

• Trùn Chỉ (Tubifex): Kích thước nhỏ, vỏ mỏng, giàu axit amin thiết yếu. Phù hợp nhất cho giai đoạn ương gièo (tôm giống chuyển sang tôm lứa), giúp tôm lột xác đồng đều và tăng trọng nhanh.
• Trùn Huyết (Bloodworm): Chứa nhiều sắc tố Hemoglobin (sắt), hỗ trợ quá trình tạo máu và tích lũy dinh dưỡng thiết yếu cho sự phát triển buồng trứng của tôm mẹ.

Mặc dù giàu đạm, nhưng nếu không kiểm soát tốt lượng cho ăn, xác trùn phân hủy sẽ nhanh chóng tạo ra khí độc Amoniac (NH3) và H2S (Hydro sunfua) dưới đáy ao, gây ngạt và ngộ độc cho tôm.

2. Mối Nguy Hại “Chết Người” Từ Trùn Tươi Sống

Sử dụng trùn tươi sống chưa qua xử lý là nguyên nhân hàng đầu lây nhiễm Vibrio parahaemolyticus (hoại tử gan tụy) và EHP (vi bào tử trùng). Đây là con đường ngắn nhất đưa mầm bệnh vào đường ruột tôm.

Các loại trùn này thường được khai thác ở cống rãnh, bùn lầy ô nhiễm. Khi mang về ao nuôi, chúng mang theo hàng tỷ vi sinh vật có hại bám dính trên cơ thể và tồn tại trong đường ruột:

1. Vibrio parahaemolyticus: Tác nhân chính gây bệnh hoại tử gan tụy cấp (AHPND/EMS).
2. Vi bào tử trùng (EHP): Ký sinh trong tế bào gan tụy, khiến tôm chậm lớn, còi cọc, phân cỡ (size không đều).
3. Ký sinh trùng đường ruột khác: Gây viêm ruột, bệnh phân trắng, lỏng ruột, làm giảm khả năng hấp thu dinh dưỡng.

Do đó, việc sử dụng trực tiếp mà không qua các bước xử lý an toàn sinh học chẳng khác nào tự “bơm” mầm bệnh vào ao nuôi của bạn.

3. Quy Trình Xử Lý Sạch Trùn Trước Khi Cho Ăn (Bắt Buộc)

Áp dụng quy trình 3 bước: (1) Rửa trôi bùn đất -> (2) Sục khí thải độc ruột -> (3) Tắm sát khuẩn bằng Thuốc tím (KMnO4) hoặc Cấp đông sâu để tiêu diệt 99% mầm bệnh.

Để tận dụng dinh dưỡng mà vẫn đảm bảo an toàn, bà con cần tuân thủ nghiêm ngặt quy trình sau:

Bước 1: Rửa sạch bùn đất & Sục khí

Rửa trùn dưới vòi nước chảy liên tục (flow-through) để loại bỏ hoàn toàn bùn đen và chất hữu cơ bám bên ngoài. Sau đó, sục khí mạnh trong thau/bể chứa khoảng 2-4 giờ. Mục đích là để trùn bài tiết, nhả sạch chất thải trong ruột ra môi trường nước.

Bước 2: Tắm sát khuẩn (Quan trọng nhất)

Đây là chốt chặn an toàn sinh học. Sử dụng thuốc tím (KMnO4) với liều lượng chuẩn:

• Pha thuốc tím nồng độ 5-10 ppm (tương đương 5-10g/m3 nước).
• Tắm trùn trong dung dịch này khoảng 10-15 phút.
• Rửa lại thật sạch bằng nước ngọt nhiều lần để loại bỏ tồn dư hóa chất.

Lưu ý: Bà con có thể dùng Clorin để vệ sinh dụng cụ đựng trùn (thau, rổ) tránh lây nhiễm chéo, nhưng hạn chế dùng trực tiếp nồng độ cao lên trùn sống vì tôm rất nhạy cảm và kén ăn mùi Clo.

Bước 3: Cấp đông hoặc bổ sung men tiêu hóa

• An toàn nhất: Cấp đông trùn ở nhiệt độ -20°C trong ít nhất 24h. Nhiệt độ thấp giúp tiêu diệt một số loại ký sinh trùng và ức chế vi khuẩn phát triển.
• Tăng đề kháng: Trước khi cho ăn, nên trộn thêm men vi sinh đường ruột cho tôm (Poli Bio). Việc này giúp bổ sung lợi khuẩn, hỗ trợ tôm tiêu hóa lượng đạm cao từ trùn và ngăn ngừa bệnh phân trắng.

POLI BIO – Men vi sinh đường ruột giúp tôm hấp thu dinh dưỡng

4. Kỹ Thuật Cho Ăn Để Không Làm Hư Đáy Ao

Tuyệt đối không rải trùn trực tiếp xuống ao. Hãy sử dụng Sàng ăn/Nhà ăn để kiểm soát lượng dư thừa và chỉ nên xem trùn là thức ăn bổ sung (chiếm 20-30% khẩu phần).

Trùn chỉ có tập tính chui rúc xuống bùn đáy rất nhanh để ẩn nấp. Nếu tôm không ăn kịp, trùn sẽ chui sâu xuống đáy và chết, quá trình phân hủy yếm khí sẽ gây ô nhiễm trầm trọng lớp bùn đáy.

1. Kiểm soát vị trí: Chỉ bỏ trùn vào nhá/sàng ăn. Việc này giúp bà con dễ dàng kiểm tra sức ăn của tôm và vớt bỏ lượng trùn thừa kịp thời.
2. Xử lý đáy định kỳ: Sau khi sử dụng trùn, cần tăng cường sử dụng vi sinh xử lý đáy ao (Astro Bio) hoặc áp dụng các biện pháp xử lý đáy ao nuôi kỹ thuật cao để phân hủy triệt để xác trùn còn sót lại, ngăn chặn khí độc bùng phát.
3. Theo dõi môi trường: Nếu thấy hiện tượng tôm nổi đầu vào sáng sớm hôm sau, cần giảm ngay lượng trùn, xi-phông đáy và tăng cường chạy quạt, sục khí oxy cấp cứu.

ASTRO BIO – Vi sinh viên xử lý làm sạch đáy ao nuôi, xử lý khí độc

5. Kết luận

Trùn chỉ và trùn huyết thực sự là “dao hai lưỡi”. Chúng cực tốt cho việc thúc size tôm nhưng đòi hỏi người nuôi phải có kỹ thuật quản lý môi trường và an toàn sinh học cao. Nếu không tự tin về quy trình xử lý sạch, bà con nên ưu tiên sử dụng các loại thức ăn công nghiệp chất lượng cao kết hợp với men vi sinh cho tôm để đảm bảo an toàn, tránh rủi ro dịch bệnh cho cả vụ nuôi.