Cách Xử Lý Tôm Nổi Đầu: Nguyên Nhân & Giải Pháp Khẩn Cấp

Tôm nổi đầu, dạt bờ là “cơn ác mộng” báo hiệu môi trường ao nuôi đang gặp sự cố nghiêm trọng, đe dọa trực tiếp đến tính mạng của cả đàn tôm. Dù nguyên nhân là thiếu Oxy cục bộ, sốc khí độc hay tảo tàn, mỗi phút trôi qua đều quyết định sự thành bại của vụ nuôi. Đừng để sự hoảng loạn làm bạn mắc sai lầm! Dưới đây là phác đồ cấp cứu “giờ vàng” giúp bạn xử lý tình trạng tôm nổi đầu ngay lập tức, ổn định môi trường và giảm thiểu tối đa thiệt hại dựa trên quy trình kỹ thuật mới nhất 2025.

1. GIẢI PHÁP CẤP CỨU NGAY LẬP TỨC (LÀM NGAY TRONG 30 PHÚT ĐẦU)

Để cứu tôm nổi đầu ngay lập tức, cần thực hiện 3 bước sinh tồn: (1) Cắt vó và ngưng cho ăn hoàn toàn; (2) Bật 100% quạt nước để đẩy Oxy hòa tan > 4.0 mg/l; (3) Đánh ngay Oxy viên hoặc Sodium Percarbonate liều 2-3kg/1.000m³ vào rốn ao.

Cách Xử Lý Tôm Nổi Đầu: Nguyên Nhân & Giải Pháp Khẩn Cấp

Nếu thấy tôm nổi đầu, bơi lờ đờ hoặc dạt bờ, đừng chần chừ tìm nguyên nhân, hãy thực hiện ngay 3 bước sinh tồn sau để cứu đàn tôm:

1. Cắt Vó/Ngưng Cho Ăn Hoàn Toàn: Dừng ngay lập tức việc cho ăn. Thức ăn dư thừa sẽ làm tiêu hao lượng oxy cực lớn và sinh khí độc nhanh chóng.

2. Kích Hoạt Tối Đa Hệ Thống Oxy:

Bật 100% quạt nước và sục khí đáy (nếu có).
Chạy máy nổ dự phòng nếu điện yếu.
Mục tiêu: Đẩy chỉ số Oxy hòa tan (DO) lên trên 4.0 – 5.0 mg/l ngay lập tức.

3. Đánh Oxy Viên/Bột (Sodium Percarbonate):

Rải trực tiếp Oxy viên hoặc sử dụng sản phẩm cấp cứu như Oxy More vào khu vực tôm tập trung nổi đầu hoặc khu vực chất thải (rốn ao).
Liều lượng khẩn cấp: 2 – 3 kg/1.000 m³ nước (tùy theo hướng dẫn cụ thể trên bao bì sản phẩm uy tín).

Mục lục

2. CHẨN ĐOÁN NHANH NGUYÊN NHÂN (QUAN TRỌNG)

Chẩn đoán dựa trên khung giờ: 3h-6h sáng thường do thiếu Oxy cục bộ; 12h-16h chiều do sốc nhiệt hoặc tảo tàn; Chiều tối và đêm do khí độc (NH3, NO2) tăng cao. Tôm dạt bờ thân đục thường do bệnh lý gan tụy/mang.

Sau khi đã xử lý cấp cứu, bạn cần xác định chính xác nguyên nhân để có phác đồ điều trị dứt điểm. Bạn có thể tham khảo chi tiết các nguyên nhân tại bài viết Tôm nổi đầu: Nguyên nhân và giải pháp khẩn cấp.

Quan sát thời điểm và biểu hiện:

Thời Điểm / Biểu Hiện	Nguyên Nhân Khả Nghi Nhất	Mức Độ Nguy Hiểm
3h – 6h Sáng	Thiếu Oxy cục bộ (Tảo hô hấp đêm, mật độ dày).	Cao
12h trưa – 4h Chiều	Sốc nhiệt, Tảo tàn hoặc Khí độc (Amoniac NH3).	Rất Cao
Chiều tối – Đêm	Khí độc tăng cao (NO2, H2S) hoặc Sốc môi trường.	Trung bình – Cao
Nổi đầu dạt bờ, thân đục	Bệnh lý (Gan tụy, Mang đen, Đóng rong) hoặc Tôm bị stress.	Mãn tính

3. PHÁC ĐỒ XỬ LÝ CHI TIẾT THEO TỪNG NGUYÊN NHÂN

Tôm Nổi Đầu: Nguyên Nhân

3.1. Xử Lý Tôm Nổi Đầu Do Thiếu Oxy (Thường gặp buổi sáng)

Duy trì quạt nước 24/24 trong 3 ngày, thay 20-30% nước sạch để giảm tải hữu cơ và sử dụng Yucca cấp tốc hỗ trợ hô hấp.

Nguyên nhân thường do mật độ nuôi quá dày hoặc hệ thống quạt nước không đủ công suất so với sinh khối tôm.

Duy trì quạt nước 24/24 trong 3 ngày tới, chỉ tắt khi kiểm tra vó (nhanh).
Thực hiện cách xử lý nước trong ao tôm bằng việc thay nước khoảng 20-30% (nếu nguồn nước cấp tốt) để giảm tải hữu cơ.
Sử dụng Yucca trong nuôi trồng thủy sản (loại hấp thụ khí độc cấp tốc) với liều lượng 500ml – 1 lít/1.000 m³ để hỗ trợ tôm hô hấp dễ hơn.

3.2. Xử Lý Tôm Nổi Đầu Do Khí Độc (NH3, NO2, H2S)

Dùng ngay Yucca dạng nước để hấp thụ NH3, rải Zeolite hạt (20kg/1.000m³) để hấp phụ đáy. Sau 24h đánh vi sinh liều gấp đôi. Tuyệt đối KHÔNG dùng vôi nóng CaO.

Nếu đo test kit thấy NH3 > 0.1 mg/l hoặc NO2 > 5.0 mg/l, tôm không thể vận chuyển oxy trong máu, dẫn đến ngạt thở dù quạt vẫn chạy. Xem thêm hướng dẫn chi tiết về cách xử lý khí độc ao tôm NH3, NO2, H2S nhanh nhất.

Sử dụng sản phẩm chuyên dụng như Yucca Best Liquid đánh ngay lập tức để hấp thụ NH3.
Rải Zeolite hạt hoặc bột (20kg/1.000 m³) vào khu vực rốn ao và cuối hướng gió để hấp phụ khí độc đáy.
Bổ sung vi sinh viên xử lý đáy Astro Bio (chứa chủng Nitrosomonas, Nitrobacter) với liều gấp đôi sau 24h để phân hủy mùn bã hữu cơ, giải quyết gốc rễ vấn đề theo quy trình xử lý đáy ao nuôi.

Lưu ý: Tuyệt đối không dùng vôi nóng (CaO) lúc này vì sẽ làm tăng độc tính của NH3.

3.3. Xử Lý Tôm Nổi Đầu Do Tảo Tàn (Sụp Tảo)

Vớt sạch bọt và xác tảo, xi phông đáy kỹ. Dùng Enzyme tẩy nhớt bạt và đánh vôi Dolomite (10-15kg/1.000m³) để ổn định hệ đệm, tránh sốc pH.

Nước chuyển màu đột ngột (từ xanh sang trong hoặc đục), bọt nước lâu tan, xác tảo làm tắc mang tôm và gây nhớt nước.

Vớt bọt và xác tảo tấp bờ ở cuối hướng gió. Có thể dùng Neozyme – Enzyme tẩy nhớt bạt để làm sạch nước nhanh chóng.
Xi phông đáy kỹ để hút xác tảo chết ra ngoài.
Đánh vôi Dolomite (10-15kg/1.000 m³) để ổn định hệ đệm và độ kiềm, tránh pH tụt giảm đột ngột (pH shock).

4. SAI LẦM “CHẾT NGƯỜI” CẦN TUYỆT ĐỐI TRÁNH

4 sai lầm khiến tôm chết nhanh hơn: (1) Đánh thuốc diệt khuẩn (BKC, Iodine) gây sốc; (2) Vẫn cố cho ăn khi tôm yếu; (3) Tắt quạt khi đánh thuốc; (4) Dùng vôi nóng (CaO) khi khí độc cao.

Trong lúc hoảng loạn, người nuôi thường mắc các lỗi sau khiến tôm chết nhanh hơn:

Đánh thuốc diệt khuẩn (BKC, Iodine, Formol): Khi tôm đang yếu/nổi đầu, đánh diệt khuẩn (kể cả Thuốc tím KMnO4 hay Clorin) sẽ làm tôm bị sốc thuốc, rớt đáy hàng loạt không thể cứu vãn.
Vẫn cố cho ăn: Tâm lý “tôm ăn yếu thì cho ăn ít” là sai. Phải cắt ăn hoàn toàn 1-2 cữ cho đến khi tình trạng ổn định.
Tắt quạt để đánh thuốc: Nhiều bà con tắt quạt để rải thuốc cho đều -> Tôm chết ngạt trước khi thuốc có tác dụng. Phải luôn bật quạt.
Dùng vôi không đúng loại: Dùng vôi sống (Calcium Oxide) khi NH3 cao sẽ làm tôm ngộ độc nặng hơn. Chỉ nên dùng Dolomite hoặc Canxi (CaCO3).

5. BẢNG TÓM TẮT HÀNH ĐỘNG 3 NGÀY SAU SỰ CỐ

Ngày	Hành Động Kỹ Thuật	Dinh Dưỡng/Thuốc
Ngày 1	Cắt ăn, chạy quạt 100%, xi phông nhẹ, đánh Yucca/Oxy.	Không trộn thuốc ăn, chỉ tạt khoáng/Yucca.
Ngày 2	Cho ăn lại 50% lượng thức ăn. Kiểm tra nhá kỹ.	Trộn Vitamin C + Men vi sinh đường ruột Poli Bio liều cao để tăng sức đề kháng.
Ngày 3	Tăng lên 70-80% lượng thức ăn nếu tôm lặn đáy, hoạt động tốt.	Cấy lại vi sinh xử lý nước Micro R liều cao để phục hồi môi trường.

LỜI KHUYÊN TỪ CHUYÊN GIA

“Việc xử lý tôm nổi đầu là cuộc đua với thời gian. ‘Chìa khóa vàng’ là Oxy viên và Yucca. Hãy luôn dự trữ sẵn 2 loại này trong kho. Đừng đợi sự cố xảy ra mới đi mua. Nếu sau 2 tiếng xử lý tích cực mà tôm vẫn nổi đầu không giảm, hãy mang mẫu tôm đi soi tươi để kiểm tra ký sinh trùng trong mang.”