Tảo Khuê (Tảo Silic) Là Gì? Kỹ Thuật Gây Màu & Quản Lý Trong Nuôi Tôm

Trong nghề nuôi tôm công nghệ cao hiện nay, việc quản lý màu nước quyết định đến 60% sự thành bại của vụ nuôi. Tảo khuê được mệnh danh là “tảo nhà giàu” vì những lợi ích to lớn mà nó mang lại. Bài viết này sẽ đi sâu vào kỹ thuật gây và giữ tảo khuê bền vững dựa trên các dữ liệu khoa học mới nhất năm 2025.

Mục lục

1. Định Nghĩa & Nhận Diện Tảo Khuê

Tảo khuê (Bacillariophyta) hay tảo Silic là nhóm tảo đơn bào có lợi, có vách tế bào cấu tạo từ Silic. Nhận diện nước tảo khuê qua màu trà (nâu vàng) hoặc màu mỡ gà, độ trong đạt 30-40cm. Đây là chỉ dấu môi trường nước giàu dinh dưỡng, sạch bệnh và lý tưởng cho tôm phát triển.

Tảo khuê là nhóm tảo chiếm ưu thế và có lợi nhất trong hệ sinh thái ao nuôi tôm. Khác với các loại tảo khác, thành tế bào của chúng được cấu tạo chủ yếu từ Silic dioxit (SiO2), tạo nên lớp vỏ cứng đặc trưng nhưng không chứa độc tố.

Đặc điểm nhận diện chi tiết (Dữ liệu 2025):

Màu nước: Nước màu trà nhạt, vàng nâu hoặc màu mỡ gà. Không có váng xanh nổi trên mặt nước như tảo lam.
Độ trong: Ổn định ở mức 30 – 40 cm.
Chủng loại ưu thế: Chaetoceros sp. và Skeletonema sp. (cần soi kính hiển vi để thấy chuỗi tế bào). Đây là nguồn thức ăn tự nhiên tốt nhất cho ấu trùng tôm.

2. Tại Sao Tảo Khuê Là “Ưu Tiên Số 1” Trong Nuôi Tôm?

Tảo khuê cung cấp nguồn Protein (40-50%) và Axit béo HUFA thiết yếu giúp tôm Post lớn nhanh. Đặc biệt, chúng tạo ra cơ chế “Cạnh tranh sinh học” giúp ức chế vi khuẩn Vibrio và hấp thu khí độc NH3 cực mạnh nhờ quá trình quang hợp.

Tai-Sao-Tao-Khue-La-Uu-Tien-So-1-Trong-Nuoi-Tom
Sự hiện diện của tảo khuê mang lại 3 lợi ích cốt lõi giúp tôm phát triển nhanh và giảm thiểu rủi ro dịch bệnh:

Nguồn dinh dưỡng tự nhiên hoàn hảo

Tảo khuê chứa hàm lượng protein cao và các axit béo không bão hòa đa (HUFA). Đây là nguồn thức ăn tươi sống không thể thay thế cho tôm ở giai đoạn Postlarvae (PL), giúp tôm lớn nhanh và tăng sức đề kháng tự nhiên. Việc gây màu tảo khuê tốt giúp giảm FCR trong tháng đầu tiên.

Cạnh tranh sinh học và xử lý môi trường

Ức chế vi khuẩn: Tảo khuê phát triển mạnh sẽ cạnh tranh dinh dưỡng trực tiếp (N, P), làm giảm nguồn thức ăn của vi khuẩn Vibrio gây bệnh gan tụy (EMS).
Hấp thu khí độc: Quá trình quang hợp mạnh mẽ của tảo khuê giúp hấp thu Amoniac (NH3) và CO2, đồng thời sinh ra lượng oxy hòa tan lớn, giảm thiểu nguy cơ tôm bị ngạt.

Che chắn đáy ao

Lớp tảo khuê đóng vai trò như “tấm rèm sinh học” ngăn ánh sáng mặt trời chiếu trực tiếp xuống đáy, hạn chế sự phát triển của rong đáy, lab-lab và các loại tảo độc hại khác.

3. Quy Trình Kỹ Thuật Gây Màu Tảo Khuê (Actionable Steps)

Tỷ lệ vàng dinh dưỡng N:P:Si cần đạt là 10:1:10. Có 2 cách gây màu chính: (1) Dùng khoáng Silic tạt trực tiếp cho hiệu quả nhanh trong 24h; (2) Ủ vi sinh + cám gạo + mật đường tạt 3 ngày liên tục để gây màu bền vững và ổn định pH.

Quy Trình Kỹ Thuật Gây Màu Tảo Khuê
Để tảo khuê phát triển, tỷ lệ dinh dưỡng trong nước cần đạt mức cân bằng, ưu tiên Silic. Dưới đây là hướng dẫn chi tiết 2 phương pháp:

Phương pháp 1: Ủ vi sinh kết hợp Mật rỉ đường (Bền vững)

Đây là cách an toàn nhất để gây màu nước và duy trì hệ vi sinh có lợi lâu dài.

Bước 1: Chuẩn bị nguyên liệu (cho 1.000m3 nước)
- Cám gạo hoặc Bột đậu nành: 2-3 kg.
- Mật rỉ đường: 2 kg (nguồn cacbon kích thích tảo).
- Men vi sinh (chứa Bacillus): 200g. Ưu tiên các dòng như Micro-R (Vi sinh xử lý nước) để kích thích hệ tảo lành.
- Nước sạch: 30 lít.
Bước 2: Ủ sinh khối
Hòa tan các nguyên liệu, sục khí liên tục trong 24 giờ để vi sinh nhân lên mật độ cao.
Bước 3: Đánh xuống ao
Tạt đều khắp ao vào lúc 9-10 giờ sáng (khi có nắng để tảo quang hợp). Lặp lại 2-3 ngày liên tục cho đến khi nước chuyển màu trà.

Phương pháp 2: Bổ sung Khoáng Silic (Cấp tốc)

Nếu ao thiếu Silic, tảo khuê không thể hình thành vỏ tế bào, dẫn đến khó gây màu.

Sử dụng các sản phẩm chứa Silicat hòa tan (Na2SiO3) hoặc khoáng tạt chuyên dụng kích tảo khuê.
Kết hợp bổ sung Dolomite với liều 10-15kg/1.000m3 để ổn định hệ đệm và cung cấp Magie, Canxi hỗ trợ tảo phát triển.

4. Quản Lý Biến Động: Xử Lý Khi Tảo Khuê Quá Dày Hoặc Tàn Lụi

Khi tảo quá dày (độ trong <20cm), cần thay 30% nước và dùng Enzyme cắt tảo vào ban đêm. Khi tảo tàn (sụp tảo), phải chạy quạt tối đa, đánh Yucca hấp thu khí độc ngay lập tức và bổ sung vi sinh xử lý đáy để tránh tôm nổi đầu.

Mật độ tảo cần được kiểm soát chặt chẽ. Nếu quản lý kém, tảo khuê có thể gây ra các biến cố môi trường nghiêm trọng:

Trường hợp 1: Tảo nở hoa (Quá dày)

Dấu hiệu: Nước chuyển màu nâu sẫm (màu nước xá xị), độ trong dưới 20cm, pH dao động mạnh (Sáng thấp <7.5, chiều cao > 8.5).

Giải pháp:

Thay 20-30% nước vào ban đêm để giảm mật độ tảo.
Sử dụng Enzyme cắt tảo hoặc sản phẩm chuyên dụng như Neozyme để cắt tảo sinh học an toàn, tránh gây sốc cho tôm.
Áp dụng các cách hạ pH trong ao nuôi an toàn bằng đường hoặc axit hữu cơ nếu pH > 8.5.

Trường hợp 2: Tảo tàn (Sụp tảo)

Dấu hiệu: Nước mất màu đột ngột, trở nên trong hoặc đục lợn cợn, mặt nước nổi nhiều bọt khó tan, khí độc tăng vọt khiến tôm nổi đầu.

Giải pháp khẩn cấp (Quy trình 4h):

Cấp cứu Oxy: Chạy toàn bộ quạt và sục khí đáy hết công suất.
Xử lý khí độc: Đánh ngay Yucca để trung hòa NH3, H2S cấp tốc. Sản phẩm khuyên dùng: Yucca Best Liquid.
Phân hủy xác tảo: Sau khi tôm ổn định, tiến hành xử lý đáy ao bằng vi sinh dạng viên liều gấp đôi như Astro Bio.

5. Các Chỉ Số Môi Trường Tối Ưu Nuôi Tảo Khuê

Môi trường lý tưởng cho tảo khuê: Độ mặn 10-20‰ (nước lợ), Độ kiềm 100-150 mg/L, và pH duy trì ổn định 7.6 – 8.2. Tảo khuê rất khó phát triển ở nước ngọt hoàn toàn.

Để duy trì màu nước trà bền vững, bà con cần kiểm soát chặt chẽ các thông số kỹ thuật sau:

Thông số	Ngưỡng tối ưu	Lưu ý kỹ thuật
Độ mặn	10 – 20‰	Tảo khuê là tảo nước lợ/mặn, khó phát triển mạnh ở độ mặn dưới 5‰.
Độ kiềm	100 – 150 mg/L	Cần tăng/giảm độ kiềm phù hợp để giữ pH ổn định, giúp tảo không bị biến động.
pH	7.6 – 8.2	Dao động sáng – chiều không quá 0.5 đơn vị là đạt chuẩn.

Lời kết: Việc duy trì tảo khuê là một nghệ thuật cân bằng sinh học. Bà con nên thường xuyên kiểm tra màu nước và sử dụng men vi sinh xử lý nước định kỳ để giữ môi trường nuôi luôn ở trạng thái tốt nhất cho tôm phát triển.