KHOÁNG TẠT CHO TÔM: QUY TRÌNH KỸ THUẬT VÀ CÔNG THỨC PHỐI TRỘN HIỆU QUẢ

Sử dụng khoáng tạt cho tôm là kỹ thuật bắt buộc để bù đắp sự thiếu hụt khoáng chất trong nước, đặc biệt là trong các mô hình nuôi thâm canh mật độ cao. Để tôm hấp thụ tối đa, bạn cần tập trung vào Khoáng đa lượng (Ca, Mg, K) vào đúng thời điểm lột xác và duy trì cân bằng ion trong ao.

Mục lục

1. Thời Điểm Vàng Để Tạt Khoáng Hiệu Quả Nhất

Thời điểm tạt khoáng tối ưu nhất là 20:00 – 22:00 đêm khi tôm bắt đầu chu kỳ lột xác. Trong trường hợp cấp cứu (cong thân, đục cơ, mềm vỏ), phải tạt ngay lập tức bất kể giờ giấc kết hợp chạy quạt tối đa.

Tạt Khoáng Hiệu Quả Nhất
Không phải tạt lúc nào tôm cũng hấp thụ được. Dựa trên chu kỳ sinh học và thực tế ao nuôi 2025, việc bổ sung khoáng cần tuân thủ lịch trình nghiêm ngặt sau:

Tạt định kỳ (Phòng ngừa): Thực hiện lúc 20:00 – 22:00 đêm. Đây là lúc tôm bắt đầu chu kỳ lột xác, nhu cầu oxy và khoáng tăng cao gấp đôi bình thường để làm cứng vỏ mới.
Tạt cấp cứu (Cong thân, đục cơ): Khi thấy tôm có dấu hiệu bị stress, mềm vỏ kéo dài hoặc cong thân, cần tạt ngay lập tức bất kể giờ giấc. Lúc này nên ưu tiên các dòng hấp thụ nhanh như Chelate OR (Khoáng ngừa cong thân) kết hợp chạy quạt nước tối đa.
Sau khi mưa lớn: Nước mưa làm giảm độ mặn và pH, gây loãng nồng độ khoáng. Cần tạt dặm ngay để ổn định áp suất thẩm thấu, tránh tôm bị sốc.

2. Các Loại Khoáng Quan Trọng & Cách Phối Trộn

Công thức phối trộn chuẩn cần cân bằng 3 nhóm: Canxi (làm cứng vỏ), Magie (xúc tác chuyển hóa) và Kali (ngăn ngừa cong thân). Nên kết hợp khoáng Clorua (tan nhanh) và Carbonate (ổn định hệ đệm).

Các Loại Khoáng Quan Trọng
Để tiết kiệm chi phí và đạt hiệu quả cao, người nuôi cần hiểu rõ tính chất từng loại hóa chất cung cấp khoáng:

A. Nhóm Canxi (Calcium) – Làm cứng vỏ

Để hỗ trợ quá trình lột xác diễn ra đồng loạt và vỏ cứng nhanh, ngoài nguyên liệu thô, bạn nên bổ sung chế phẩm Actimin (Khoáng tạt giúp tôm lột xác nhanh).

Calcium Chloride (CaCl2): Dạng tan nhanh, tỏa nhiệt nhẹ. Phù hợp nhất để cấp cứu tôm mềm vỏ cấp tốc.
Canxi Carbonate (CaCO3): Vừa cung cấp canxi, vừa giúp ổn định hệ đệm (Alkalinity).
Vôi sống (CaO): Dùng để nâng pH và bổ sung canxi, nhưng cần thận trọng vì sinh nhiệt cao có thể gây sốc.

B. Nhóm Magie (Magnesium) – Xúc tác chuyển hóa

Magie đóng vai trò cốt lõi trong việc cân bằng nội môi. Thiếu Magie tôm dễ bị đục cơ và giảm ăn.

Magie Clorua (MgCl2): Độ tan cực cao, giúp tôm hấp thụ qua mang nhanh chóng nhất.
Magie Sunfat (MgSO4): Còn gọi là muối Epsom, giá thành rẻ hơn nhưng độ tan kém hơn MgCl2 một chút.

C. Nhóm Kali (Potassium) & Khoáng Tổng Hợp

Kali Clorua (KCl): Cực kỳ quan trọng để ngăn ngừa cong thân, đục cơ và biếng ăn do mất cân bằng áp suất thẩm thấu.
Dolomite (CaMg(CO3)2): Loại khoáng giá rẻ cung cấp cả Canxi và Magie, thường dùng để xử lý đáy và ổn định màu nước lâu dài.
Khoáng hữu cơ: Đối với ao nuôi mật độ cao, nên sử dụng thêm Chelate OR để tăng khả năng hấp thụ và ngăn ngừa cong thân hiệu quả hơn khoáng vô cơ.

3. Tỷ Lệ Phối Trộn Theo Độ Mặn (Công Thức Chuẩn)

Tỷ lệ Magie:Canxi:Kali tối ưu thay đổi theo độ mặn. Nước ngọt (0-5 ppt) cần tỷ lệ 3.5:1:1, nước lợ (10-15 ppt) khoảng 3:1:1. Độ mặn càng thấp, càng phải bổ sung nhiều Magie và Kali.

Môi trường nước ao cần duy trì tỷ lệ khoáng cân đối để tôm không bị sốc. Dưới đây là bảng tỷ lệ tham khảo:

Độ Mặn	Tỷ lệ tối ưu (Mg : Ca : K)	Lưu ý kỹ thuật
Nước Ngọt (0-5 ppt)	~ 3.5 : 1 : 1	Cần bổ sung rất nhiều MgCl2 và KCl vì nước ngọt thiếu hụt trầm trọng 2 loại này.
Lợ Thấp (10-15 ppt)	~ 3 : 1 : 1	Duy trì định kỳ 3 ngày/lần.
Nước Biển (>25 ppt)	~ 3 : 1 : 1	Tập trung vào Canxi và đa vi lượng, nước biển đã khá giàu Mg và K.

Để kiểm soát môi trường nước tốt nhất trước khi tạt khoáng, hãy tham khảo quy trình cách xử lý nước trong ao tôm để đảm bảo nước sạch, không bị nhớt hay khí độc cản trở sự hấp thụ.

4. Mối Liên Hệ Giữa Khoáng, Độ Kiềm và pH

Khoáng chất giúp ổn định hệ đệm (Kiềm) và ảnh hưởng trực tiếp đến pH. Cần duy trì độ kiềm 120-160 mg/L để tôm hấp thụ khoáng tốt nhất. pH cao hay thấp đều làm giảm hiệu quả của khoáng tạt.

Việc tạt khoáng không chỉ để tôm ăn mà còn để ổn định các chỉ số môi trường quan trọng:

Độ Kiềm (Alkalinity): Khoáng chất (đặc biệt là Bicarbonate và Carbonate từ Dolomite/Vôi) tạo nên hệ đệm vững chắc. Nếu kiềm thấp (< 100 mg/L), tôm rất khó cứng vỏ. Bạn cần biết cách tăng giảm độ kiềm phù hợp để khoáng tạt phát huy tác dụng.
Độ pH: Khoáng tạt như vôi nóng hoặc Dolomite có thể làm biến động pH. Cần kiểm tra kỹ pH là gì và sử dụng đúng liều lượng. Nếu pH quá cao sau khi tạt vôi, hãy áp dụng các cách hạ pH trong ao nuôi an toàn như dùng đường mật hoặc axit hữu cơ.

5. Quy Trình Xử Lý Khi Tạt Khoáng Bị Kết Tủa/Nước Nhớt

Khi nước bị nhớt do tạt khoáng bột dư thừa, hãy chuyển sang khoáng lỏng, sử dụng Enzyme/Vi sinh để phân hủy xác tảo và dùng EDTA để khử kim loại nặng, giúp nước “mở” và trong sạch hơn.

Một sai lầm thường gặp là tạt khoáng bột quá nhiều gây dơ nước, làm ao nuôi tôm bị nhớt và sụp tảo. Cách xử lý như sau:

Nếu nước quá nhớt, giảm ngay liều khoáng bột, chuyển sang sử dụng khoáng dạng lỏng.
Sử dụng Neozyme – Enzyme tẩy nhớt bạt hoặc các dòng vi sinh xử lý nước để phân hủy xác tảo và khoáng dư thừa lắng tụ.
Định kỳ sử dụng EDTA để khử kim loại nặng, giúp nước “mở” hơn, từ đó tôm hấp thụ khoáng tốt hơn.

6. Lời Khuyên Tổng Kết

Luôn kết hợp song song khoáng tạt và khoáng trộn ăn. Không mua khoáng trôi nổi. Kiểm tra kỹ nguyên nhân tôm nổi đầu (khí độc/oxy) trước khi quyết định tăng liều khoáng.

Kết hợp khoáng tạt với khoáng trộn ăn (bổ sung qua đường ruột) để đạt hiệu quả kép.
Đo đạc môi trường thường xuyên. Nếu thấy tôm lột xác không hoàn toàn, hãy kiểm tra ngay nguyên nhân tôm nổi đầu xem có phải do thiếu oxy hay khí độc, sau đó mới quyết định liều lượng khoáng tạt.
Tuyệt đối không mua khoáng trôi nổi thiếu nhãn mác để tránh nhiễm kim loại nặng gây hại gan tôm.