Chất Dẫn Dụ Trong Thức Ăn Thủy Sản: Bí Quyết Tăng Bắt Mồi & Giảm FCR 2025

Chất dẫn dụ (Attractants) là yếu tố then chốt quyết định hiệu quả kinh tế của một vụ nuôi, đặc biệt trong mô hình thâm canh mật độ cao hiện nay. Không chỉ đơn thuần là “hương liệu”, chất dẫn dụ là giải pháp kỹ thuật giúp kích thích cơ chế Chemoreception (Cảm nhận hóa học) của tôm cá, giải quyết triệt để tình trạng bỏ ăn khi thời tiết biến động.

Dưới đây là phân tích chuyên sâu về cơ chế, phân loại và quy trình phối trộn chất dẫn dụ chuẩn kỹ thuật để tối ưu hóa chi phí thức ăn, được cập nhật theo dữ liệu nuôi trồng mới nhất năm 2025.

1. Tại Sao Phải Dùng Chất Dẫn Dụ? 3 Lợi Ích Cốt Lõi

Việc sử dụng chất dẫn dụ giúp: (1) Kích thích bắt mồi cực nhanh, giảm thời gian thức ăn tan rã trong nước; (2) Át mùi thuốc đắng khi điều trị bệnh; và (3) Giảm hệ số FCR từ 0.1 – 0.2, trực tiếp bảo vệ môi trường nước khỏi ô nhiễm hữu cơ.

Trong môi trường nước, tôm cá dựa hoàn toàn vào khứu giác và vị giác để tìm kiếm thức ăn. Theo các nghiên cứu thực nghiệm năm 2025, việc bổ sung đúng loại chất dẫn dụ mang lại 3 lợi ích kinh tế trực tiếp:

• Kích thích bắt mồi nhanh (Fast Response): Giúp giảm thời gian thức ăn ngâm trong nước. Thức ăn viên công nghiệp thường mất 15-20% dinh dưỡng (vitamin, khoáng tan) chỉ sau 1 giờ ngâm nước. Chất dẫn dụ giúp tôm xử lý gọn thức ăn trong 30-45 phút.
• Khắc phục tình trạng kén ăn (Stress Relief): Đặc biệt hiệu quả khi tôm bị stress do thay đổi môi trường (mưa lớn, nắng gắt) hoặc khi phải trộn thuốc điều trị có vị đắng/hăng nồng.
• Bảo vệ môi trường nước: Khi tôm cá ăn hết thức ăn, lượng mùn bã hữu cơ dư thừa giảm đi đáng kể. Điều này ngăn chặn sự bùng phát của khí độc NH3 và NO2 tích tụ dưới đáy ao, giúp giảm chi phí xử lý nước.

2. Phân Loại Chất Dẫn Dụ: Nên Dùng Loại Nào?

Có 3 nhóm chính hiệu quả nhất hiện nay: (1) Nhóm tự nhiên (dịch trùn quế, bột gan mực) giàu dinh dưỡng; (2) Nhóm Acid Amin tổng hợp (Betaine, Glycine) kích thích thần kinh mạnh; và (3) Nhóm thảo dược (Yucca, tỏi) hỗ trợ tiêu hóa.

Dựa trên thành phần hóa học và dữ liệu phân tích dinh dưỡng, dưới đây là chi tiết các nhóm chất dẫn dụ phổ biến:

2.1. Nhóm Tự Nhiên (Natural Extracts)

Bao gồm dịch trùn quế, bột mực, bột đầu vỏ tôm, dịch cá thủy phân.

• Ưu điểm: Chứa nhiều acid amin tự do và peptide ngắn, rất dễ tiêu hóa, cung cấp đạm chất lượng cao.
• Lưu ý: Cần kết hợp với Enzyme để hỗ trợ vật nuôi cắt nhỏ mạch protein, giúp hấp thụ tối đa dinh dưỡng từ các nguồn đạm đậm đặc này.

2.2. Nhóm Acid Amin & Hợp Chất Tổng Hợp

Gồm Glycine, Alanine, Glutamic acid, Betaine và Nucleotides (IMP, GMP).

• Betaine: Đây là “ngôi sao” trong nhóm này. Betaine không chỉ có khả năng dẫn dụ cực mạnh mà còn giúp cân bằng áp suất thẩm thấu, giúp tế bào tôm giữ nước khi độ mặn biến động, giảm stress hiệu quả.

2.3. Nhóm Thảo Dược (Phytogenic)

Sử dụng các tinh dầu hoặc chiết xuất thực vật như tỏi, hồi, quế, Yucca.

• Một ví dụ điển hình là Yucca Schidigera. Ngoài khả năng hấp thu khí độc cấp tốc, Yucca trong nuôi trồng thủy sản còn chứa saponin tự nhiên hỗ trợ kích thích tiêu hóa và giảm đáng kể mùi hôi của phân thải.

3. Quy Trình Phối Trộn Chuẩn Kỹ Thuật (Tránh Sai Lầm)

Quy trình “vàng” gồm 3 bước: (1) Hòa tan chất dẫn dụ với nước (10-15% trọng lượng thức ăn) -> (2) Trộn đều và ủ trong 15-20 phút -> (3) Áo dầu (Binder) cuối cùng để khóa mùi và thuốc bên trong.

Nhiều hộ nuôi trộn sai cách (trộn khô hoặc trộn cùng lúc với dầu áo) khiến chất dẫn dụ không thấm vào viên thức ăn mà tan ngay ra nước, gây lãng phí lớn. Hãy tuân thủ quy trình sau:

4. Chiến Lược Sử Dụng Chất Dẫn Dụ Hiệu Quả

Tập trung sử dụng vào 3 thời điểm vàng: (1) Chuyển kích cỡ thức ăn; (2) Thời tiết biến động/Stress (mưa, lạnh, nắng gắt); và (3) Khi trộn thuốc trị bệnh để át vị đắng.

Không nên lạm dụng chất dẫn dụ liều cao quanh năm gây lãng phí và lờn mùi. Hãy tập trung ngân sách vào các giai đoạn “nhạy cảm” sau:

• Giai đoạn chuyển size thức ăn (Đổi số): Tôm thường kén ăn khi hạt thức ăn thay đổi kích thước/mùi vị. Chất dẫn dụ giúp vật nuôi làm quen nhanh chóng.
• Khi thời tiết xấu: Mưa lớn kéo dài, nhiệt độ giảm hoặc nắng nóng gay gắt làm tôm mệt mỏi, giảm ăn. Lúc này, kết hợp chất dẫn dụ với các sản phẩm hỗ trợ đường ruột như Poli Bio sẽ giúp duy trì sức ăn ổn định, ngăn ngừa sụt cân.
• Khi điều trị bệnh: Hầu hết kháng sinh và thảo dược trị bệnh gan/ruột đều có vị đắng. Cần tăng liều chất dẫn dụ lên gấp 1.5 lần bình thường để át mùi thuốc, đảm bảo tôm ăn đủ liều điều trị.

POLI BIO – Men vi sinh đường ruột giúp tôm hấp thu dinh dưỡng

5. Kết Luận & Lời Khuyên Chuyên Gia

Chất dẫn dụ là công cụ đắc lực để kiểm soát FCR và sức khỏe đàn tôm cá trong bối cảnh giá thức ăn tăng cao năm 2025. Tuy nhiên, nó không thể thay thế cho việc quản lý chất lượng nước tốt.

Để đạt hiệu quả tối đa, bà con nên kết hợp việc sử dụng chất dẫn dụ với quy trình quản lý môi trường chặt chẽ, đặc biệt là kiểm soát khí độc NH3 và thực hiện xử lý đáy ao nuôi thường xuyên. Một môi trường sạch sẽ, giàu oxy mới là yếu tố tiên quyết giúp tôm cá có cảm giác thèm ăn tự nhiên nhất.