Bacillus Là Gì? Sức Mạnh “Chiến Binh” Bào Tử Trong Nuôi Tôm

Bacillus là một chi vi sinh vật hình que (trực khuẩn), thuộc nhóm Gram dương (+), có đặc điểm sinh học vượt trội là khả năng tạo bào tử (endospores). Nhờ lớp vỏ bào tử siêu bền này, Bacillus có thể sống sót qua nhiệt độ cao (lên tới 100°C), môi trường axit dạ dày (pH 2-3) hoặc điều kiện khắc nghiệt của ao nuôi để phát huy tác dụng xử lý môi trường và hỗ trợ tiêu hóa. Trong nuôi trồng thủy sản, đây là nhóm lợi khuẩn chủ lực trong các dòng men vi sinh cho tôm.

1. ĐẶC ĐIỂM NHẬN DIỆN: TẠI SAO BACILLUS ĐƯỢC GỌI LÀ “VUA” CỦA CÁC DÒNG MEN?

Để hiểu rõ về Bacillus, chúng ta cần nhìn vào bản chất của vi sinh. Khác với các loại vi khuẩn thông thường dễ chết khi thay đổi môi trường, Bacillus sở hữu 3 vũ khí bí mật giúp chúng tồn tại và phát triển mạnh mẽ:

• 1. Cơ chế đóng kén (Bào tử): Khi gặp điều kiện bất lợi (thiếu thức ăn, pH thay đổi đột ngột), vi khuẩn Bacillus sẽ tự cô đặc lại thành dạng bào tử. Ở trạng thái này, chúng “ngủ đông” và gần như bất tử với thời gian, chờ đợi thời cơ thích hợp để nảy mầm trở lại.
• 2. Nhà máy sản xuất Enzyme: Bacillus là bậc thầy trong việc tổng hợp Enzyme (như Amylase, Protease, Cellulase). Đây là chìa khóa để phân hủy thức ăn thừa và chất hữu cơ phức tạp thành dạng đơn giản.
• 3. Tính đối kháng mạnh: Chúng có khả năng cạnh tranh dinh dưỡng và chỗ bám, đẩy lùi các vi khuẩn gây bệnh (như Vibrio parahaemolyticus) ra khỏi môi trường sống nhờ cơ chế “chiếm chỗ”.

2. CƠ CHẾ HOẠT ĐỘNG CỦA BACILLUS TRONG MÔI TRƯỜNG AO NUÔI

Trong bối cảnh nuôi tôm công nghệ cao 2025, Bacillus không chỉ là một cái tên khoa học mà là giải pháp cốt lõi cho việc xử lý nước trong ao tôm. Chúng hoạt động theo 2 mũi nhọn chính:

Xử lý môi trường & Khí độc

Khi được đưa xuống ao (thông qua các sản phẩm như Micro-R hay Astro-Bio), bào tử Bacillus sẽ nảy mầm và thực hiện nhiệm vụ:

• Phân hủy mùn bã hữu cơ: Chúng tiết ra enzyme ngoại bào cắt nhỏ thức ăn thừa, phân tôm tích tụ dưới đáy, hỗ trợ đắc lực cho quy trình xử lý đáy ao nuôi, biến bùn đen thành bùn xám/trắng.
• Giảm thiểu khí độc: Quá trình phân hủy sinh học (Nitrification/Denitrification) của Bacillus giúp chuyển hóa các hợp chất nitơ, từ đó ngăn chặn sự hình thành của Amoniac (NH3), Nitrit (NO2) và khí độc H2S, giúp tôm không bị ngạt hay ngộ độc cấp tính.

MICRO-R – Vi sinh hạt xử lý nước, giảm tảo, phân huỷ mùn bã hữu cơ cho ao quảng canh

ASTRO BIO – Vi sinh viên xử lý làm sạch đáy ao nuôi, xử lý khí độc

Hỗ trợ đường ruột tôm

Các dòng chế phẩm như Poli-Bio hay Super Bio chứa các chủng Bacillus chuyên biệt (như B. subtilis, B. clausii).

• Khi đi vào ruột tôm, chúng tạo màng sinh học bảo vệ niêm mạc, làm lành các vết loét do vi khuẩn hại gây ra.
• Tiết ra enzyme tự nhiên giúp tôm hấp thụ dinh dưỡng triệt để, giảm hệ số FCR (hệ số chuyển đổi thức ăn).
• Cạnh tranh trực tiếp với vi khuẩn Vibrio gây bệnh hoai tử gan tụy hay phân trắng, từ đó phòng bệnh hoai tử cơ và các bệnh đường ruột hiệu quả.

POLI BIO – Men vi sinh đường ruột giúp tôm hấp thu dinh dưỡng

SUPER BIO – Men tiêu hoá cân bằng hệ vi sinh đường ruột cho tôm

3. PHÂN LOẠI CÁC CHỦNG BACILLUS PHỔ BIẾN

Dù cùng họ Bacillus, nhưng mỗi loài có “sở trường” riêng mà người nuôi cần biết để chọn đúng thuốc đúng bệnh:

1. Bacillus subtilis

Chuyên gia sản sinh enzyme Protease phân hủy đạm (thức ăn thừa). Rất hiệu quả trong việc xử lý nước ao tôm bị nhớt do tảo tàn hoặc dư thừa hữu cơ lơ lửng.

2. Bacillus licheniformis

Hoạt động tốt trong cả môi trường có oxy và thiếu oxy (kị khí tùy nghi), hỗ trợ xử lý tầng đáy sâu và là phương pháp xử lý rong trong ao nuôi tôm sinh học thông qua việc cắt nguồn dinh dưỡng của rong.

3. Bacillus megaterium

Có khả năng phân giải lân khó tan trong đất và nước, giúp gây màu nước đẹp và ổn định hệ đệm.

4. LƯU Ý KHI SỬ DỤNG BACILLUS ĐỂ ĐẠT HIỆU QUẢ CAO NHẤT

Để Bacillus phát huy tối đa công dụng, người nuôi cần tuân thủ nghiêm ngặt các yếu tố môi trường sau:

1. Oxy hòa tan (DO): Bacillus là vi khuẩn hiếu khí (cần rất nhiều oxy để nhân sinh khối). Do đó, BẮT BUỘC phải sục khí mạnh khi đánh vi sinh xuống ao, tốt nhất là vào buổi sáng (8h-9h) khi nắng ấm.
2. Độ pH ổn định: Trước khi đánh, hãy kiểm tra pH là gì. pH tối ưu cho Bacillus hoạt động là 7.5 – 8.5. Nếu pH > 9.0, vi khuẩn sẽ bị ức chế, cần áp dụng cách hạ pH trong ao nuôi tôm an toàn bằng mật rỉ đường hoặc axit hữu cơ trước.
3. Tránh xa hóa chất diệt khuẩn: Tuyệt đối không sử dụng Bacillus cùng lúc hoặc trong vòng 24h với Clorine, Thuốc tím, BKC hoặc Vôi sống (Calcium Oxide) liều cao vì chúng sẽ tiêu diệt luôn cả lợi khuẩn vừa thả xuống.