3 CÁCH NÂNG pH AO NUÔI TÔM AN TOÀN & HIỆU QUẢ TỨC THÌ

Độ pH trong ao nuôi tôm được ví như “thước đo sức khỏe” của môi trường nước. Khi pH tụt thấp (dưới 7.5), tôm sẽ giảm ăn, mềm vỏ, chậm lớn và dễ nhiễm bệnh. Để nâng pH ao nuôi tôm nhanh chóng mà không gây sốc, bà con cần áp dụng đúng phương pháp và hiểu rõ tính chất của từng loại hóa chất xử lý.

Dưới đây là hướng dẫn chi tiết dựa trên kiến thức khoa học và thực nghiệm mới nhất năm 2025.

Mục lục

1. Phương Pháp Dùng Vôi (Giải Pháp Phổ Biến Nhất)

Sử dụng vôi Canxi (CaCO3) hoặc vôi tôi (Ca(OH)2) với liều lượng 10-20kg/1.000m³ là giải pháp kinh tế nhất. CaCO3 dùng để ổn định hệ đệm, trong khi (Ca(OH)2) dùng để nâng pH nhanh khi chỉ số tụt xuống dưới 7.0.

Phương Pháp Dùng Vôi (Giải Pháp Phổ Biến Nhất)

Sử dụng vôi là cách truyền thống, rẻ tiền và hiệu quả để trung hòa axit, nâng pH. Tuy nhiên, bà con cần phân biệt rõ loại vôi để sử dụng đúng mục đích và tránh gây sốc cho tôm.

A. Vôi Canxi / Vôi Nông Nghiệp (CaCO3)

Đây là loại vôi an toàn nhất, dùng để nâng pH từ từ và duy trì độ ổn định (hệ đệm).

Thích hợp cho: Ao đang có tôm, pH giảm nhẹ, hoặc dùng để rải bờ ngăn phèn rửa trôi trước khi mưa.
Liều dùng chuẩn 2025: 10 – 20 kg/1.000 m^3 nước.
Tham khảo chi tiết: CaCO3 là gì? Tính chất & 5 ứng dụng quan trọng

B. Vôi Tôi (Ca(OH)2)

Có tính kiềm mạnh hơn CaCO3, dùng khi cần nâng pH nhanh hơn nhưng vẫn đảm bảo an toàn nếu kiểm soát đúng liều lượng.

Thích hợp cho: Xử lý nước cấp tốc khi pH tụt xuống dưới 7.0 (thường sau mưa lớn).
Liều dùng: 5 – 10 kg/1.000 m^3. Cần hòa tan kỹ trước khi tạt.

C. Vôi Nóng / Vôi Sống (CaO)

Loại này phản ứng rất mạnh với nước, tỏa nhiệt cao và làm tăng pH đột ngột.

Cảnh báo: Hạn chế dùng trực tiếp khi tôm còn nhỏ hoặc yếu vì dễ gây sốc nhiệt và sốc pH. Thường dùng hiệu quả nhất trong khâu cải tạo và xử lý đáy ao nuôi.
Tìm hiểu thêm: Vôi sống (Calcium Oxide) – Hướng dẫn sử dụng an toàn

D. Vôi Dolomite (CaMg(CO3)2)

Ngoài việc hỗ trợ ổn định pH, Dolomite còn cung cấp khoáng chất Magie và Canxi cần thiết cho tôm cứng vỏ.

Sử dụng: Đánh định kỳ 7 ngày/lần để giữ màu nước và pH ổn định.

Chi tiết: Dolomite là gì? Cấu tạo, phân loại & 3 ứng dụng thực tiễn

2. Phương Pháp Dùng Bicarbonate (Soda Lạnh)

Khi pH thấp kèm độ Kiềm thấp (dưới 80mg/L với tôm thẻ), sử dụng Sodium Bicarbonate (NaHCO3) liều 15-20kg/1.000m³ vào ban đêm (20h-22h) giúp tăng hệ đệm và ổn định pH hiệu quả nhất, ngăn chặn tình trạng tụt pH vào sáng sớm.

Phương Pháp Dùng Bicarbonate (Soda Lạnh)

Khi pH thấp đi kèm với độ kiềm thấp (nước rất trong, khó gây màu), việc dùng vôi đơn thuần có thể không hiệu quả lâu dài do khả năng đệm kém. Lúc này, Soda lạnh (NaHCO3) là giải pháp tối ưu.

Cơ chế: Tăng độ kiềm (Alkalinity), tạo hệ đệm vững chắc giúp pH không bị biến động ngày đêm quá lớn (dao động < 0.5).
Liều lượng: 15 – 20 kg/1.000 m^3.
Lưu ý: Nên kết hợp kiểm tra và bổ sung khoáng chất nếu tôm có dấu hiệu mềm vỏ sau khi đánh Soda.

3. Quản Lý Môi Trường & Vi Sinh (Giải Pháp Gốc Rễ)

Xử lý gốc rễ bằng cách thay 20-30% nước sạch hoặc dùng chế phẩm vi sinh/enzyme cắt tảo để loại bỏ mùn bã hữu cơ và khí độc, giúp pH tự cân bằng tự nhiên và duy trì ổn định lâu dài.

pH thấp thường do 2 nguyên nhân: Nước mưa (axit) hoặc quá trình phân hủy hữu cơ dưới đáy ao sinh ra axit hữu cơ. Việc tạt hóa chất chỉ là xử lý phần “ngọn”, xử lý môi trường mới là phần “gốc”.

1. Thay nước: Nếu có nguồn nước sạch, thay 20-30% nước là cách xử lý nước trong ao tôm nhanh nhất để rửa trôi axit và cân bằng pH.
2. Xử lý đáy & Vi sinh: Thức ăn thừa và phân tôm tích tụ làm giảm pH. Bà con cần sử dụng vi sinh xử lý nước hoặc các dòng enzyme cắt tảo/tẩy nhớt để làm sạch môi trường, từ đó pH sẽ tự động ổn định trở lại.

CẢNH BÁO “SỐNG CÒN”: Mối nguy từ khí độc khi nâng pH

Tuyệt đối kiểm tra nồng độ khí độc NH3 trước khi nâng pH. Khi pH tăng, NH3 (dạng khí độc) sẽ tăng độc tính gấp nhiều lần, có thể gây chết tôm hàng loạt. Bắt buộc dùng Yucca hấp thụ khí độc trước khi xử lý vôi.

Đây là kiến thức quan trọng nhất mà nhiều bà con bỏ qua: Độc tính của khí độc NH3 tăng lên rất nhiều lần khi pH và nhiệt độ tăng. Nếu ao của bạn đang có hàm lượng khí độc cao mà bạn vội vàng nâng pH lên trên 8.0, tôm có thể bị ngộ độc và chết hàng loạt ngay lập tức.

Quy trình xử lý an toàn:

Đo đạc: Kiểm tra nồng độ NH3/NO2 trước khi nâng pH. (Tìm hiểu về Amoniac NH3 là gì?).
Hấp thụ khí độc trước: Nếu khí độc cao, hãy sử dụng Yucca để cấp cứu. Yucca có khả năng hấp thụ NH3 cấp tốc.
Sản phẩm khuyên dùng: Yucca Best Liquid – Xử lý khí độc ao nuôi tôm hoặc tham khảo bài viết Yucca trong nuôi trồng thủy sản.
Nâng pH từ từ: Chỉ nâng pH lên từ từ, không quá 0.5 đơn vị/lần đánh để tôm không bị sốc.

Tổng kết

Để đo và hiểu đúng về thang đo pH, bà con cần thực hiện thường xuyên 2 lần/ngày.

Ưu tiên: Dùng vôi CaCO3 hoặc Soda lạnh (NaHCO3) để an toàn.
Cẩn trọng: Kiểm tra khí độc trước khi nâng pH.
Dài hạn: Sử dụng vi sinh định kỳ để ổn định chất lượng nước.

Bước tiếp theo cho bạn: Nếu tôm đang có dấu hiệu yếu, tấp mé do biến động môi trường, hãy tham khảo ngay bài viết Tôm nổi đầu: Nguyên nhân & Giải pháp khẩn cấp để có phương án xử lý kịp thời.